Đ&acirc;y l&agrave; một trong những lần điều chỉnh lớn nhất t&iacute;nh theo tỷ lệ kể từ năm 2009.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250910/images/unemployed-people.jpg" style="height:346px; width:600px" />

Số liệu mới từ Cục Thống k&ecirc; Lao động Mỹ (BLS) vừa khiến giới kinh tế v&agrave; ch&iacute;nh trị chấn động: nền kinh tế Mỹ trong giai đoạn từ th&aacute;ng 3/2024 đến th&aacute;ng 3/2025 thực tế tạo ra &iacute;t hơn khoảng 911.000 việc l&agrave;m so với b&aacute;o c&aacute;o trước đ&oacute;, tức chỉ tăng khoảng 850.000 việc l&agrave;m, bằng một nửa con số cũ.

Đ&acirc;y l&agrave; một trong những lần điều chỉnh lớn nhất t&iacute;nh theo tỷ lệ kể từ năm 2009, vượt xa bi&ecirc;n độ sai số th&ocirc;ng thường v&agrave; phơi b&agrave;y một thị trường lao động yếu hơn nhiều so với nhận định ban đầu.

Tờ Fortune nhận định th&ocirc;ng tin tr&ecirc;n đ&atilde; tạo n&ecirc;n một l&agrave;n s&oacute;ng chấn động lan truyền khắp c&aacute;c thị trường t&agrave;i ch&iacute;nh v&agrave; h&agrave;nh lang ch&iacute;nh trị.

Một c&uacute; &quot;phanh gấp&quot; bất ngờ

Trước khi c&oacute; bản điều chỉnh, dữ liệu cho thấy 2024 l&agrave; năm duy tr&igrave; sức mạnh tuyển dụng với trung b&igrave;nh 168.000 việc l&agrave;m mới mỗi th&aacute;ng. Nay, con số đ&oacute; bị hạ xuống chỉ c&ograve;n 106.000.

Bước sang 2025, thị trường lao động gần như khựng lại, với mức tăng chỉ 44.000 việc/th&aacute;ng. Điều n&agrave;y cho thấy Mỹ bước v&agrave;o năm nay với &iacute;t động lực hơn hẳn so với tưởng tượng &ndash; một th&ocirc;ng điệp đ&aacute;ng lo ngại cho Cục Dự trữ Li&ecirc;n bang (Fed) trong bối cảnh tăng trưởng đang chậm lại v&agrave; tỷ lệ thất nghiệp th&aacute;ng 8 vừa qua đ&atilde; l&ecirc;n tới 4,3%, mức cao nhất gần 4 năm.

Đ&acirc;y kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; một con số kh&ocirc; khan tr&ecirc;n giấy tờ, m&agrave; c&ograve;n l&agrave; một dấu hiệu r&otilde; r&agrave;ng cho thấy thị trường lao động, từng được coi l&agrave; điểm s&aacute;ng rực rỡ, đang suy yếu một c&aacute;ch đ&aacute;ng lo ngại.

Tờ New York Times (NYT) nhận định nguy&ecirc;n nh&acirc;n ch&iacute;nh của sự điều chỉnh n&agrave;y đến từ m&ocirc; h&igrave;nh thống k&ecirc;, điểm ngoặt kinh tế v&agrave; b&oacute;ng đen AI.

Ph&iacute;a BLS l&yacute; giải đ&acirc;y l&agrave; kết quả của qu&aacute; tr&igrave;nh &quot;định chuẩn&quot; (benchmarking) thường ni&ecirc;n khi c&aacute;c ước t&iacute;nh ban đầu dựa tr&ecirc;n khảo s&aacute;t được đối chiếu với dữ liệu ch&iacute;nh x&aacute;c hơn từ c&aacute;c văn ph&ograve;ng thất nghiệp của tiểu bang.

Sai lệch lớn thường xuất hiện khi nền kinh tế chuyển hướng mạnh mẽ, khiến m&ocirc; h&igrave;nh thống k&ecirc; kh&ocirc;ng kịp phản ứng. Hậu COVID, l&agrave;n s&oacute;ng mở mới doanh nghiệp đ&atilde; khiến m&ocirc; h&igrave;nh dự b&aacute;o bị m&eacute;o m&oacute;, v&agrave; khi đợt b&ugrave;ng nổ n&agrave;y nguội dần, số liệu bị &quot;thổi phồng&quot; hơn thực tế.

Tuy nhi&ecirc;n, kh&ocirc;ng thể bỏ qua t&aacute;c động của c&ocirc;ng nghệ, đặc biệt l&agrave; tr&iacute; tuệ nh&acirc;n tạo (AI). Ng&agrave;nh th&ocirc;ng tin &ndash; bao gồm internet, phần mềm, truyền th&ocirc;ng &ndash; ghi nhận mức điều chỉnh giảm tới 3%, tương đương 88.000 việc l&agrave;m biến mất. Nghi&ecirc;n cứu của Đại học Stanford cho thấy c&aacute;c vị tr&iacute; c&ocirc;ng nghệ cấp thấp bị tr&iacute; th&ocirc;ng minh nh&acirc;n tạo (AI) thay thế đ&atilde; giảm 13% từ 2022. Điều n&agrave;y cho thấy AI kh&ocirc;ng c&ograve;n chỉ l&agrave; nỗi lo trong l&yacute; thuyết, m&agrave; đang t&aacute;c động thực sự l&ecirc;n cấu tr&uacute;c việc l&agrave;m.

Mặc d&ugrave; đ&acirc;y l&agrave; một quy tr&igrave;nh thường ni&ecirc;n, quy m&ocirc; của lần điều chỉnh n&agrave;y l&agrave; bất thường. N&oacute; vẽ n&ecirc;n một bức tranh ho&agrave;n to&agrave;n kh&aacute;c về động lực tăng trưởng việc l&agrave;m, vốn đ&atilde; được c&aacute;c nh&agrave; hoạch định ch&iacute;nh s&aacute;ch v&agrave; nh&agrave; đầu tư tin tưởng. Giờ đ&acirc;y, tốc độ tăng trưởng việc l&agrave;m h&agrave;ng th&aacute;ng chỉ c&ograve;n l&agrave; một phần nhỏ so với con số lạc quan ban đầu.

Những ng&agrave;nh chịu thiệt hại nặng nề

Ngo&agrave;i c&ocirc;ng nghệ, c&aacute;c ng&agrave;nh dịch vụ cũng bị cắt giảm mạnh. Du lịch &ndash; kh&aacute;ch sạn mất 176.000 việc l&agrave;m so với b&aacute;o c&aacute;o cũ, b&aacute;n bu&ocirc;n giảm 110.000, dịch vụ chuy&ecirc;n m&ocirc;n v&agrave; kinh doanh &ndash; bao gồm cả nh&acirc;n sự tạm thời &ndash; mất 158.000.

Ng&agrave;nh b&aacute;n lẻ, thay v&igrave; tăng nhẹ như từng c&ocirc;ng bố, thực tế lại sụt giảm. Đ&acirc;y l&agrave; t&iacute;n hiệu cảnh b&aacute;o về sức khỏe ti&ecirc;u d&ugrave;ng v&agrave; khả năng duy tr&igrave; việc l&agrave;m trong khối dịch vụ vốn chiếm tỷ trọng lớn trong kinh tế Mỹ.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250910/images/g0cdoavw0aardka.jpg" style="height:965px; width:600px" />

C&uacute; sốc thống k&ecirc; n&agrave;y xuất hiện chỉ v&agrave;i tuần sau khi Tổng thống Donald Trump sa thải l&atilde;nh đạo BLS Erika McEntarfer, c&aacute;o buộc cơ quan n&agrave;y đo lường k&eacute;m ch&iacute;nh x&aacute;c.

Nh&agrave; Trắng coi mức điều chỉnh khổng lồ n&agrave;y l&agrave; bằng chứng để biện minh cho việc thay l&atilde;nh đạo, đồng thời th&uacute;c đẩy đề cử E.J. Antoni &ndash; một người l&acirc;u nay chỉ tr&iacute;ch BLS &ndash; l&ecirc;n thay.

Trong khi đ&oacute;, giới chuy&ecirc;n gia thống k&ecirc; cho rằng vấn đề cốt l&otilde;i kh&ocirc;ng phải l&agrave; năng lực l&atilde;nh đạo, m&agrave; l&agrave; nguồn ng&acirc;n s&aacute;ch eo hẹp đ&atilde; cản trở BLS trong việc hiện đại h&oacute;a c&aacute;c phương ph&aacute;p thu thập dữ liệu. Để giải quyết vấn đề n&agrave;y, c&aacute;c tổ chức kinh tế đề xuất tăng cường đầu tư v&agrave;o BLS, gi&uacute;p cơ quan n&agrave;y sử dụng c&aacute;c c&ocirc;ng nghệ ti&ecirc;n tiến hơn v&agrave; giảm bớt sự phụ thuộc v&agrave;o c&aacute;c cuộc khảo s&aacute;t vốn dễ bị sai lệch.

Trong khi đ&oacute;, số liệu điều chỉnh n&agrave;y đ&atilde; ngay lập tức g&acirc;y ra những phản ứng mạnh mẽ. Đối với Cục Dự trữ Li&ecirc;n bang (Fed), đ&acirc;y l&agrave; một t&iacute;n hiệu cảnh b&aacute;o quan trọng. Một thị trường lao động yếu hơn c&oacute; thể củng cố th&ecirc;m lập luận cho việc cắt giảm l&atilde;i suất để hỗ trợ nền kinh tế.

Việc hơn 911.000 việc l&agrave;m &quot;bốc hơi&quot; tr&ecirc;n giấy tờ kh&ocirc;ng chỉ l&agrave;m lung lay niềm tin v&agrave;o độ ch&iacute;nh x&aacute;c của dữ liệu kinh tế, m&agrave; c&ograve;n mở ra một cuộc tranh luận lớn hơn: liệu Mỹ đang bước v&agrave;o một giai đoạn chuyển dịch lao động s&acirc;u rộng dưới t&aacute;c động của c&ocirc;ng nghệ v&agrave; AI, hay chỉ l&agrave; một sự chậm lại tạm thời do chu kỳ kinh tế?

Sự &quot;biến mất&quot; của gần một triệu việc l&agrave;m kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; một vấn đề thống k&ecirc;. N&oacute; l&agrave; một lời nhắc nhở rằng nền kinh tế Mỹ đang đối mặt với những th&aacute;ch thức phức tạp, từ sự thay đổi cấu tr&uacute;c thị trường lao động do c&ocirc;ng nghệ, cho đến sự thiếu tin tưởng v&agrave;o c&aacute;c số liệu kinh tế ch&iacute;nh thức.

Tương lai của thị trường việc l&agrave;m sẽ phụ thuộc v&agrave;o c&aacute;ch c&aacute;c nh&agrave; hoạch định ch&iacute;nh s&aacute;ch giải quyết những vấn đề n&agrave;y, trong bối cảnh c&aacute;c con số kh&ocirc;ng c&ograve;n được coi l&agrave; bất biến.

*Nguồn: NYT, CNBC, Fortune, BI

<a href="https://markettimes.vn/gan-1-trieu-viec-lam-bien-mat-tai-my-chuyen-gi-dang-dien-ra-voi-nen-kinh-te-so-1-the-gioi-90335.html">Link gốc</a>

&nbsp;

Đây là một trong những lần điều chỉnh lớn nhất tính theo tỷ lệ kể từ năm 2009.
