Niềm vui về gi&aacute; c&agrave; ph&ecirc; tăng chỉ l&agrave; một phần của c&acirc;u chuyện. Một l&agrave;n s&oacute;ng đổi mới thầm lặng nhưng đầy tiềm năng đang diễn ra, nơi người n&ocirc;ng d&acirc;n v&agrave; c&aacute;c hợp t&aacute;c x&atilde; (HTX) nh&igrave;n thấy &quot;cơ hội v&agrave;ng&quot; để g&oacute;p phần đưa Việt Nam vượt ra khỏi c&aacute;i b&oacute;ng của một quốc gia xuất khẩu c&agrave; ph&ecirc; số lượng lớn, chuyển m&igrave;nh th&agrave;nh nh&agrave; cung cấp c&agrave; ph&ecirc; đặc sản chất lượng cao, c&oacute; gi&aacute; trị gia tăng vượt trội.

Trong những th&aacute;ng gần đ&acirc;y, thị trường c&agrave; ph&ecirc; to&agrave;n cầu chứng kiến một đợt tăng gi&aacute; mạnh mẽ, đặc biệt l&agrave; Robusta, loại c&agrave; ph&ecirc; m&agrave; Việt Nam l&agrave; nh&agrave; sản xuất h&agrave;ng đầu thế giới. Từ mức gi&aacute; dưới 40.000 đồng/kg nh&acirc;n x&ocirc;, gi&aacute; c&agrave; ph&ecirc; đ&atilde; c&oacute; l&uacute;c chạm ngưỡng gần 120.000 đồng/kg, mang lại niềm vui lớn cho h&agrave;ng triệu n&ocirc;ng hộ, th&agrave;nh vi&ecirc;n HTX.

Bi&ecirc;n độ lợi nhuận vượt trội

Mặc d&ugrave; Việt Nam l&agrave; cường quốc c&agrave; ph&ecirc; thứ hai thế giới với tổng diện t&iacute;ch canh t&aacute;c ổn định, nhưng diện t&iacute;ch d&agrave;nh cho c&agrave; ph&ecirc; đặc sản đạt chuẩn quốc tế hiện vẫn c&ograve;n khi&ecirc;m tốn. Sự ch&ecirc;nh lệch n&agrave;y thể hiện r&otilde; qua gi&aacute; trị kinh tế m&agrave; sản phẩm mang lại. Gi&aacute; b&aacute;n 1kg c&agrave; ph&ecirc; đặc sản (đ&atilde; rang, hạt hoặc bột) tr&ecirc;n thị trường hiện nay c&oacute; bi&ecirc;n độ lợi nhuận vượt trội, dao động phổ biến từ 300.000 đến hơn 500.000 đồng/kg đối với Arabica Cầu Đất, v&agrave; từ 200.000 đến 350.000 đồng/kg cho Robusta chế biến đặc biệt. Thậm ch&iacute;, một số d&ograve;ng c&agrave; ph&ecirc; chế biến độc đ&aacute;o c&oacute; thể c&oacute; gi&aacute; cao hơn nữa.

Thực tế thị trường đ&atilde; chứng minh r&otilde; tiềm năng kinh tế vượt trội của c&agrave; ph&ecirc; đặc sản. Theo b&agrave; Nguyễn Thị Nga, Ph&oacute; Gi&aacute;m đốc HTX N&ocirc;ng nghiệp v&agrave; Dịch vụ Nam Yang (Gia Lai), gi&aacute; c&agrave; ph&ecirc; đặc sản thường cao gấp 4-6 lần c&agrave; ph&ecirc; thương mại. C&agrave; ph&ecirc; đặc sản hiện mới chỉ chiếm khoảng 20% sản lượng c&agrave; ph&ecirc; to&agrave;n cầu, nhưng lại chiếm tới 40% gi&aacute; trị.

Những số liệu n&agrave;y cho thấy c&agrave; ph&ecirc; đặc sản l&agrave; một hướng đi v&ocirc; c&ugrave;ng hấp dẫn, mang lại lợi nhuận cao hơn đ&aacute;ng kể v&agrave; l&agrave; giải ph&aacute;p hiệu quả để n&acirc;ng cao gi&aacute; trị c&agrave; ph&ecirc; Việt Nam.

Trong hướng đi n&agrave;y, HTX đ&oacute;ng vai tr&ograve; trung t&acirc;m trong việc tổ chức sản xuất. HTX l&agrave; nơi chuyển giao c&ocirc;ng nghệ, tổ chức c&aacute;c lớp tập huấn về thu h&aacute;i chọn lọc (chỉ h&aacute;i quả ch&iacute;n), quy tr&igrave;nh chế biến n&acirc;ng cao, v&agrave; đặc biệt l&agrave; kỹ thuật cupping (thử nếm) để đ&aacute;nh gi&aacute; chất lượng c&agrave; ph&ecirc; theo ti&ecirc;u chuẩn quốc tế (SCA). HTX gi&uacute;p c&aacute;c n&ocirc;ng hộ nhỏ lẻ tập trung nguồn lực mua sắm thiết bị chế biến đắt tiền, đảm bảo c&agrave; ph&ecirc; từ c&aacute;c th&agrave;nh vi&ecirc;n đạt chuẩn để c&oacute; thể truy xuất nguồn gốc v&agrave; ch&agrave;o b&aacute;n dưới một thương hiệu chung mạnh mẽ, từ đ&oacute; tăng tỷ lệ lợi nhuận giữ lại cho người trồng th&ocirc;ng qua việc tiếp cận thị trường trực tiếp.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20251104/images/-5771-1762159514_1200x0.jpg" style="height:386px; width:609px" />

Đ&atilde; c&oacute; những HTX, doanh nghiệp đầu tư v&agrave;o c&agrave; ph&ecirc; đặc sản.

Minh chứng r&otilde; n&eacute;t cho hướng đi tất yếu n&agrave;y l&agrave; HTX N&ocirc;ng sản Khe Sanh (Quảng Trị). Được th&agrave;nh lập với mục ti&ecirc;u n&acirc;ng cao gi&aacute; trị c&acirc;y c&agrave; ph&ecirc; Arabica v&ugrave;ng cao, HTX Khe Sanh kh&ocirc;ng chỉ ch&uacute; trọng canh t&aacute;c bền vững tr&ecirc;n v&ugrave;ng đất c&oacute; độ cao khoảng 650m so với mực nước biển m&agrave; c&ograve;n ti&ecirc;n phong sản xuất c&aacute;c loại c&agrave; ph&ecirc; đặc sản c&oacute; gi&aacute; trị cao, đưa Arabica Khe Sanh l&ecirc;n bản đồ đặc sản Việt Nam.

Chiến lược của HTX Khe Sanh tập trung v&agrave;o việc &aacute;p dụng c&aacute;c phương ph&aacute;p chế biến phức tạp như Natural v&agrave; Honey cho c&agrave; ph&ecirc; nh&acirc;n Arabica Catimor. Việc tận dụng cả phụ phẩm để sản xuất Tr&agrave; quả c&agrave; ph&ecirc; (Cascara) từ vỏ c&agrave; ph&ecirc; Arabica cũng g&oacute;p phần tối ưu h&oacute;a lợi nhuận. C&aacute;c sản phẩm c&agrave; ph&ecirc; Arabica đặc sản của HTX đ&atilde; đạt được c&aacute;c chứng nhận cao về chất lượng v&agrave; l&agrave; điển h&igrave;nh về việc đưa đồng b&agrave;o d&acirc;n tộc thiểu số v&agrave;o chuỗi sản xuất gi&aacute; trị cao. Việc chuyển đổi sang quy tr&igrave;nh chế biến đặc sản ngay từ kh&acirc;u thu h&aacute;i đ&atilde; gi&uacute;p sản phẩm của b&agrave; con được thu mua với gi&aacute; ổn định, cao hơn nhiều so với gi&aacute; thị trường truyền thống, tạo thu nhập bền vững, x&oacute;a bỏ ho&agrave;n to&agrave;n tư duy chạy theo sản lượng.

B&aacute;n h&agrave;ng với gi&aacute; trị tương xứng

Để l&agrave;m r&otilde; hơn về t&iacute;nh kinh tế của chiến lược n&agrave;y, TS. Phạm Thanh T&ugrave;ng, Ph&oacute; Viện trưởng Viện Kinh tế v&agrave; Du lịch N&ocirc;ng nghiệp) nhấn mạnh một triết l&yacute; kinh tế cốt l&otilde;i cho n&ocirc;ng nghiệp: Hiệu quả kinh tế của n&ocirc;ng nghiệp Việt Nam kh&ocirc;ng thể dựa m&atilde;i v&agrave;o sản lượng lớn với gi&aacute; thấp. Muốn thay đổi tư duy sản xuất đại tr&agrave; v&agrave; c&oacute; nguồn vốn t&aacute;i đầu tư bền vững, c&aacute;c HTX bắt buộc phải b&aacute;n h&agrave;ng h&oacute;a ở mức gi&aacute; cao, tương xứng với chất lượng v&agrave; c&ocirc;ng sức bỏ ra. V&agrave; muốn l&agrave;m vậy, th&igrave; chỉ c&oacute; đầu tư v&agrave;o chất lượng. V&agrave; với ng&agrave;nh c&agrave; ph&ecirc; th&igrave; việc khai th&aacute;c c&agrave; ph&ecirc; đặc sản, chế biến s&acirc;u l&agrave; hướng đi v&ocirc; c&ugrave;ng cần thiết.

Theo TS. Phạm Thanh T&ugrave;ng, gi&aacute; cao kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; lợi nhuận, m&agrave; l&agrave; một c&ocirc;ng cụ chiến lược đa chiều. Gi&aacute; cao l&agrave; bằng chứng kh&ocirc;ng thể chối c&atilde;i cho chất lượng vượt trội của sản phẩm. Đ&acirc;y cũng l&agrave; động lực t&agrave;i ch&iacute;nh mạnh mẽ để HTX v&agrave; n&ocirc;ng d&acirc;n duy tr&igrave; v&agrave; n&acirc;ng cấp c&aacute;c quy tr&igrave;nh nghi&ecirc;m ngặt, từ đầu tư v&agrave;o c&ocirc;ng nghệ chế biến hiện đại (như nh&agrave; phơi chuy&ecirc;n dụng, m&aacute;y rang mẫu để kiểm so&aacute;t chất lượng) đến việc chi trả cho c&aacute;c quy tr&igrave;nh canh t&aacute;c hữu cơ, bền vững, v&agrave; c&aacute;c chứng nhận quốc tế (VietGAP, 4C&hellip;). V&agrave; hơn hết, chỉ khi b&aacute;n được gi&aacute; cao, HTX mới c&oacute; đủ khả năng t&agrave;i ch&iacute;nh để ph&acirc;n phối lợi &iacute;ch một c&aacute;ch c&ocirc;ng bằng, đảm bảo người trồng được hưởng lợi nhiều hơn, khuyến kh&iacute;ch họ tu&acirc;n thủ c&aacute;c quy chuẩn nghi&ecirc;m ngặt về thu h&aacute;i quả ch&iacute;n, từ đ&oacute; củng cố chuỗi gi&aacute; trị.

Việc b&aacute;n sản phẩm c&agrave; ph&ecirc; đặc sản với gi&aacute; cao kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; giao dịch thương mại, m&agrave; c&ograve;n l&agrave; chiến lược định vị quốc gia, gi&uacute;p c&agrave; ph&ecirc; Việt Nam tho&aacute;t khỏi h&igrave;nh ảnh &quot;c&agrave; ph&ecirc; gi&aacute; rẻ&quot; tr&ecirc;n thị trường quốc tế v&agrave; chuyển sang h&igrave;nh ảnh &quot;c&agrave; ph&ecirc; đặc sắc về hương vị&rdquo;, c&oacute; khả năng cạnh tranh về chất lượng với c&aacute;c cường quốc c&agrave; ph&ecirc; l&acirc;u đời kh&aacute;c.

Tuy nhi&ecirc;n, theo vị chuy&ecirc;n gia n&agrave;y, việc chế biến c&agrave; ph&ecirc; đặc sản đ&ograve;i hỏi đầu tư lớn v&agrave;o cơ sở vật chất (như nh&agrave; phơi c&oacute; m&aacute;i che, m&aacute;y m&oacute;c chế biến ướt/honey) v&agrave; quy tr&igrave;nh kiểm so&aacute;t nghi&ecirc;m ngặt về nhiệt độ, độ ẩm. Đa số n&ocirc;ng hộ nhỏ lẻ v&agrave; HTX thiếu vốn v&agrave; kỹ thuật để đầu tư c&aacute;c trang thiết bị n&agrave;y. Do đ&oacute;, c&agrave; ph&ecirc; dễ bị lỗi do phơi kh&ocirc;ng đ&uacute;ng kỹ thuật hoặc kiểm so&aacute;t l&ecirc;n men k&eacute;m, l&agrave;m giảm chất lượng đặc sản.

Một điểm kh&aacute;c nữa đ&oacute; l&agrave; Việt Nam đang thiếu hụt chuy&ecirc;n gia đ&aacute;nh gi&aacute; c&agrave; ph&ecirc;, nhất l&agrave; đội ngũ chuy&ecirc;n gia thử nếm (Cupper) đạt chuẩn quốc tế để đ&aacute;nh gi&aacute; v&agrave; ph&acirc;n loại c&agrave; ph&ecirc; đặc sản một c&aacute;ch chuy&ecirc;n nghiệp. Điều n&agrave;y dẫn đến sự thiếu tin tưởng của nh&agrave; mua h&agrave;ng quốc tế v&agrave;o điểm số chất lượng được c&ocirc;ng bố, g&acirc;y kh&oacute; khăn trong việc định gi&aacute; v&agrave; thương mại.

Do đ&oacute;, Việt Nam cần c&oacute; th&ecirc;m nhiều trung t&acirc;m đ&agrave;o tạo chuy&ecirc;n ng&agrave;nh c&agrave; ph&ecirc; đạt chuẩn quốc tế, gắn liền với thực tiễn sản xuất, để tạo nền tảng nh&acirc;n lực bền vững cho ng&agrave;nh h&agrave;ng n&agrave;y.

<a href="https://vnbusiness.vn/hop-tac-xa/gia-ca-phe-tang-cao-co-hoi-de-htx-nang-tam-bang-ca-phe-dac-san-1110568.html">Huyền Trang-Link gốc</a>

Niềm vui về giá cà phê tăng chỉ là một phần của câu chuyện. Một làn sóng đổi mới thầm lặng nhưng đầy tiềm năng đang diễn ra, nơi người nông dân và các hợp tác xã (HTX) nhìn thấy "cơ hội vàng" để góp phần đưa Việt Nam vượt ra khỏi cái bóng của một quốc gia xuất khẩu cà phê số lượng lớn, chuyển mình thành nhà cung cấp cà phê đặc sản chất lượng cao, có giá trị gia tăng vượt trội.
