Với khả năng không thể đưa sân bay Long Thành khai thác muộn nhất vào năm 2025 như yêu cầu của Quốc hội và có một số công việc của giai đoạn 2 cần triển khai trong giai đoạn 1, Chính phủ có thể phải trình Quốc hội xem xét điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án này tại kỳ họp thứ 8, khai mạc ngày 21-10-2024.
Sân bay Long Thành được Quốc hội đồng ý điều chỉnh thời hạn hoàn thành, đưa vào khai thác sang năm 2026. Ảnh: MINH HOÀNG
Chính phủ vừa có báo cáo gửi Quốc hội về tình hình triển khai dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành.
Với tổng mức đầu tư khoảng 336.630 tỉ đồng (tương đương 16,06 tỉ đô la Mỹ, áp dụng tỷ giá năm 2014), Cảng hàng không quốc tế Long Thành hướng tới mục tiêu đạt cấp 4F theo phân cấp của Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) và trở thành một trong những trung tâm trung chuyển hàng không của khu vực với công suất 100 triệu hành khách/năm và 5 triệu tấn hàng hóa/năm.
Dự án gồm ba giai đoạn, trong đó, giai đoạn 1 gồm bốn dự án thành phần và có tổng mức đầu tư 114.450 tỉ đồng (tương đương 5,45 tỉ đô la), xây dựng một đường cất hạ cánh và một nhà ga hành khách cùng các hạng mục phụ trợ đồng bộ với công suất 25 triệu hành khách/năm, nhà ga hàng hóa 1,2 triệu tấn hàng hóa/năm.
Theo yêu cầu của Quốc hội, chậm nhất năm 2025 phải hoàn thành giai đoạn 1 của dự án và đưa sân bay vào khai thác. Tuy nhiên, hiện nay, các dự án thành phần đều đang chậm tiến độ so với kế hoạch và phải đến năm 2026 mới có thể hoàn thành.
Cuối năm 2026, nhà ga hành khách mới hoàn thành
Cụ thể, báo cáo của Chính phủ cho biết, UBND tỉnh Đồng Nai đã bàn giao toàn bộ mặt bằng giai đoạn 1 với tổng diện tích là 2.532/2.532 héc ta (đạt 100%) cho Cảng vụ Hàng không miền Nam và Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam - CTCP (ACV) để triển khai thi công.
Dự án thành phần 1 gồm các công trình trụ sở cơ quan quản lý nhà nước. Hiện còn trụ sở Trạm kiểm dịch động/thực vật chưa được bố trí vốn và phê duyệt chủ trương đầu tư để triển khai. Các công trình khác đã được triển khai, đây là các công trình dân dụng thông thường, không phức tạp, thời gian chuẩn bị dự án mất 6-12 tháng, thời gian thi công khoảng 12-18 tháng, vì vậy Chính phủ dự kiến vẫn bảo đảm hoàn thành các công trình để khai thác đồng bộ cùng dự án tổng thể.
Cụ thể: trụ sở Cảng vụ Hàng không hoàn thành tháng 12-2025; trụ sở Hải quan hoàn thành tháng 6-2026; trụ sở Cục Quản lý xuất nhập cảnh hoàn thành quí 4-2024; trụ sở công an địa phương hoàn thành tháng 7-2025.
Dự án thành phần 2 gồm các công trình phục vụ quản lý bay. Hiện các hạng mục xây dựng đã được triển khai đáp ứng tiến độ, đảm bảo hoàn thành đồng bộ theo tiến độ chung của dự án. Trong đó, hạng mục chính là công trình Đài kiểm soát không lưu đã được triển khai thi công. Đối với các gói thầu thiết bị chuyên ngành - đây là các gói thầu thiết bị có tính đặc thù cao, Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam (VATM) đang quyết tâm triển khai để đảm bảo hoàn thành theo tiến độ chung của dự án tổng thể. Tổng mức đầu tư của dự án thành phần 2 khoảng 3.435 tỉ đồng; đến nay đã giải ngân 291 tỉ đồng.
Dự án thành phần 3, gồm các công trình thiết yếu trong cảng hàng không, là dự án thành phần chính của dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Trong đó, hạng mục Nhà ga hành khách (gói thầu 5.10) có tính chất “đường găng” của dự án, có tính chất kỹ thuật rất phức tạp đan xen bởi nhiều yếu tố kiến trúc, kỹ thuật, kết cấu, cơ điện, quy mô gói thầu lại rất lớn (hơn 35.000 tỉ đồng).
“Với mục tiêu hoàn thành dự án trước năm 2025, thời gian thi công gói thầu 5.10 trong 33 tháng là một thách thức rất lớn khi tổ chức công tác đấu thầu”, Chính phủ cho biết.
Bên cạnh đó, công tác đấu thầu là một quá trình cạnh tranh rất khó dự báo. Mặc dù Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo chủ đầu tư ACV để có thể lựa chọn được nhà thầu thi công có đủ năng lực thực hiện gói thầu, tuy nhiên kết quả đấu thầu lần 1 không thành công.
Trước tình hình đó, Chính phủ chỉ đạo rà soát toàn bộ công tác triển khai đấu thầu lần 1, đánh giá các nguyên nhân chủ quan, khách quan dẫn đến thất bại trong lần đấu thầu thứ nhất. Đồng thời, chỉ đạo ACV “không đánh đổi chất lượng lấy tiến độ”. ACV đã phối hợp với sáu bộ và Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp hoàn thiện hồ sơ mời thầu lần 2.
Theo đó, ngày 23-8-2023, ACV đã có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ hoàn thành công tác lựa chọn nhà thầu gói thầu 5.10 và khởi công gói thầu vào ngày 31-8-2023. Theo tiến độ hợp đồng, gói thầu nhà ga hành khách sẽ hoàn thành vào tháng 11-2026.
Đối với các gói thầu còn lại, ACV đang triển khai đáp ứng tiến độ yêu cầu. Việc triển khai đồng loạt các gói thầu tiềm ẩn nguy cơ xung đột trong quá trình thi công, ACV đã chủ động phân kỳ triển khai các gói thầu để giảm thiểu xung đột và vẫn đảm bảo tiến độ hoàn thành và khai thác đồng bộ giữa các hạng mục khác của dự án. Theo đó, ACV đã điều chỉnh kế hoạch lựa chọn nhà thầu một số gói thầu để bảo đảm mục tiêu đồng bộ khai thác với nhà ga hành khách, quyết tâm hoàn thành trước ngày 31-8-2026 (rút ngắn ba tháng so với tiến độ hợp đồng).
Một số hạng mục thuộc giai đoạn 2 phải triển khai ngay
Dự án thành phần 4, gồm các công trình khác do Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) chủ trì tổ chức lựa chọn nhà đầu tư (nhà ga hàng hóa, kho giao nhận hàng hóa, khu xử lý vệ sinh máy bay, khu bảo dưỡng trang thiết bị mặt đất, khu cung cấp suất ăn trên máy bay...) đang chậm so với kế hoạch. Nguyên nhân gồm cả khách quan, chủ quan và lần đầu tiên tổ chức công tác lựa chọn nhà đầu tư trong lĩnh vực hàng không.
Chính phủ nhận định đây đang là “đường găng” mới của dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành và đã yêu cầu Bộ GTVT xây dựng hồ sơ mời thầu với các yêu cầu tiên quyết, các tiêu chí về kỹ thuật, năng lực, vệ sinh môi trường, hiệu quả kinh tế, với ưu tiên về yêu cầu kỹ thuật. Đồng thời, chỉ đạo các bộ, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và ACV cử chuyên gia hỗ trợ Cục Hàng không để sớm lựa chọn được nhà đầu tư, sớm triển khai đáp ứng tiến độ.
Đáng chú ý, báo cáo của Chính phủ cho biết, để đảm bảo và phát huy hiệu quả đầu tư, giảm thiểu các rủi ro tiềm ẩn trong quá trình khai thác sau này (đặc biệt là vấn đề bụi trên công trường), một số hạng mục thuộc giai đoạn 2 của dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành cần được triển khai trong giai đoạn 1 này.
Chính phủ đã chỉ đạo ACV nghiên cứu phương án khai thác tổng thể, lựa chọn tư vấn lập dự án điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án; trong đó nêu rõ các nội dung công việc của giai đoạn 2 cần làm ngay trong giai đoạn 1 để không ảnh hưởng tới việc khai thác cảng hàng không. Việc này sẽ dẫn đến phải điều chỉnh thời gian hoàn thành của dự án cũng như điều chỉnh một số nội dung trong Nghị quyết 94/2015/QH13 của Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư dự án.
Cuối tháng 9 vừa qua, Bộ GTVT đã có văn bản báo cáo Tổng thư ký Quốc hội để báo cáo Quốc hội cho phép bổ sung nội dung điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành tại Nghị quyết 94/2015/QH13 vào chương trình kỳ họp thứ 8 để Quốc hội xem xét, quyết định.
Tính từ thời điểm thông qua chủ trương đầu tư, dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành đã trải qua ba khóa của Quốc hội. Đây là dự án trọng điểm quốc gia, chậm hoàn thành ngày nào sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước ngày đó. Do vậy, trường hợp được Quốc hội đồng ý điều chỉnh thời hạn hoàn thành, đưa vào khai thác sang năm 2026, Chính phủ và các bộ, ngành liên quan phải đảm bảo dự án về đích đúng hạn, đảm bảo năng lực khai thác đồng bộ theo tiêu chí an toàn, thuận tiện, chất lượng và hiệu quả.
Trong tờ trình gửi Thủ tướng mới đây, Bộ GTVT đề nghị Thủ tướng xem xét, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư tham mưu việc tổ chức thẩm định điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án sân bay Long Thành để trình Chính phủ xem xét, trình Quốc hội phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư với hai nội dung.
Thứ nhất, đầu tư thêm đường băng thứ 2 trong giai đoạn 1 bằng vốn dự phòng và tiết kiệm sau đấu thầu của ACV. Sơ bộ tổng mức đầu tư đường băng này khoảng 3.455 tỉ đồng - vẫn nằm trong tổng mức đầu tư 99.019 tỉ đồng của dự án thành phần 3. Dự kiến tiến độ đầu tư đường băng thứ 2 khoảng 24 tháng, sau khi được phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư. Do vậy, trường hợp được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư vào kỳ họp tháng 10-2024 thì đường băng thứ 2 sẽ hoàn thành vào cuối năm 2026.
Thứ hai, cũng trong tờ trình này, Bộ GTVT đề xuất điều chỉnh thời gian hoàn thành giai đoạn 1 của dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành vào năm 2026 thay vì năm 2025.